Tekst źródłowy strony Huta "Sosnowiec" (Sosnowiec)

'''Huta „Sosnowiec”''' - położona na terenach [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoni]] i [[Sielec (Sosnowiec)|Sielca]] w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]. Huta specjalizowała się głównie w produkcji rur.

==Historia==
[[Plik:Katarzyna Plan miasta Sosnowca.jpg|thumb|right|300px|lokalizacja Fabryki Rur Hulczyński na starym planie]]
'''„Rurkownia Huldschinsky'ego”''' to pierwotna nazwa [[Sosnowiec|sosnowieckiego]] zakładu hutniczego specjalizującego się w produkcji rur. Wybudowało go w latach [[1881]] - [[1888]] przedsiębiorstwo '''S. Huldschinsky und Söhne''' / '''S. Hulczyński i Synowie''' z Gliwic, (pisownię nazwiska spolszczono). Huta powstała na gruntach odkupionych od właścicieli majątków [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoń]] i [[Sielec (Sosnowiec)|Sielec]]. Początkowo był on filią zakładów gliwickich i występował pod nazwą ''''''S. Hulczyński i Synowie''' / '''S. Huldschinsky i synowie'''. Zakład obejmował początkowo kilka hal produkcyjnych, warsztat ślusarski i mechaniczny, kuźnię, magazyny, biura, stajnię i wozownię. Funkcję dyrektora pełnił inż. Reiss, a od [[1894]] r. inż. Oskar Preyss.

W [[1897]] r. fabrykę przekształcono w spółkę akcyjną pn. [[Towarzystwo Akcyjne Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza]] z kapitałem zakładowym w wysokości 3 mln rubli, który w [[1900]] r. podniesiono do 6 mln. Prezesem zarządu został Huldczyński.  Zakład rozbudowano - powstały piece martenowskie, piece do wyrobu rur gazowych i kotłowych, wydział produkcji łączników,
odlewnia, ocynkownia, walcownia blach i rur bez szwu, ciągarnia rur.
Na przełomie XIX i XX w. fabryka zatrudniała blisko 2 tys. robotników.

==Porodukcja==
W [[1901]] r. Towarzystwo wybudowało nową [[Huta w Zawierciu|hutę w Zawierciu]], wyposażoną w piece martenowskie. W [[Sosnowiec|Sosnowcu]] ograniczono wówczas produkcję stali, a rozbudowano wydziały dalszej przeróbki. Przed wybuchem I wojny światowej produkowano tu rury bez szwu i spawane łączniki do rur, przewody gazowe, słupy rurowe, blachy kotłowe, zbiornikowe, okrętowe i dachowe, blachy cienkie, butle stalowe do przechowywania sprężonych gazów, stalowe beczki na płyny, żerdzie wiertnicze, stal na lemiesze, stal uniwersalną i in. Produkty te odznaczały się wysoką jakością. Na wystawie światowej w Paryżu ([[1900]]) nagrodą Grand Prix uhonorowano rury. W [[1912]] r. fabryka zatrudniała 2135 robotników.

==Edukacja i lecznictwo==
Przedsiębiorstwo utrzymywało w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] szkolę rzemieślniczo - przemysłową,
szkolę gospodarstwa domowego dla dziewcząt, prowadziło ochronkę dla dzieci, a także bibliotek~ dla załogi. Robotnicy korzystali z opieki lekarza zakładowego i felczera, udostępniano im również łaźnię oraz niewielki szpital. Towarzystwo posiadało ponadto 7 domów w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], zasiedlonych przez 80 robotniczych rodzin.

==Okres I wojny światowej==
Po wybuchu I wojny światowej Niemcy unieruchomili i zdewastowali zakład. Nieczynne maszyny i urządzenia zarekwirowali i wywieźli do Niemiec, grabili również kable, rury, a nawet mosiężne klamki, które traktowali jako złom. W końcu [[1915]] r. pracowało tutaj zaledwie 318 robotników, głównie przy pracach konserwacyjnych. 

==Okres międzywojenny==
Rurkownię sosnowiecką uruchomił po wojnie inż. [[Szymon Rudowski]]. Poczałkowo produkowano tu części do pługów oraz pługi dla rolnictwa. Dopiero w [[1920]] r. ruszyły wielkie piece, marteny i walcownia.

Towarzystwo Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza - właściciel zakładu było w dwudziestoleciu międzywojennym spółką opartą na kapitale polskim i francuskim (Niemcy wycofali swoje udziały). W [[1924]] r. wynosił on 24 mln zł, a w [[1936]] r.- 40 mln.

Zakład stopniowo wyremontowano i zmodernizowano. Największą inwestycją stanowiła zainstalowana w [[1928]] r. walcownia rur bez szwu typu angielskiego „Wellman”. Rurkownia Huldczyńskiego wyróżniała się wśród zakładów hutniczych - należała do największych producentów rur stalowych w kraju. Przed wybuchem II wojny światowej załoga huty liczyła ok. 2000 osób.

==Okres II wojny światowej==
Podczas okupacji hitlerowskiej zakład przejęła niemiecka firma powiernicza Haupttreuhandstelle „Ost”'. Przestawiono go na produkcję wojenną. Zaludniał 4300 robotników w tym jeńców i zsyłanych do obozów pracy cudzoziemców.

==Okres po II wojnie światowej==
Po zakończeniu działań wojennych zakład przeszedł pod zarząd państwowy jako Towarzystwo Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza Spółka Akcyjna Huta Sosnowiec, a [[2 czerwca]] [[1948]] r. został upaństwowiony. Funkcję dyrektora objął inż. Stanisław Gay - były pełnomocnik Rządu Tymczasowego.

Po przeprowadzeniu niezbędnego remontu, uzupełnieniu surowca itp. wznowiono produkcję. Najpierw uruchomiono warsztaty mechaniczne, walcownię i piec elektryczny. Zatrudnienie wynosiło początkowo l 500 osób, pod koniec [[1945]] r. już 2100, w [[1948]] r.- 2260. [[1955]] r.- 2600.

==Zmiana nazwy==
Jako samodzielny zakład huta „Sosnowiec” funkcjonowała do [[1961]] r., kiedy połączono ją z [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|hutą im. Mariana Buczka (dawna huta „Katarzyna”)]].
Zjednoczone przedsiębiorstwo otrzymało nazwę huty im. M. Buczka.

==Rozbudowa==
Zakład specjalizował się w produkcji rur i żeliwnych walców hutniczych. W ciągu kolejnych lat zrealizowano w nim wiele inwestycji, rozbudowano i zmodernizowano wydziały produkcyjne. Wybudowano m.in. ciągarnię rur ze szwem, oddano do eksploatacji nowy piec przelotowy z atmosferą ochronną, uruchomiono spawarki do spawania rur wysokostopowych. Poziom zatrudnienia ulegał zmianom. W [[1968]] r. np. pracowało w hucie 3900 osób, w [[1970]] r. - 4322, a w [[1980]] r. - 3422.

W [[1995]] r. zakład przekształcono w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa pn. [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|Huta Buczek S.A.]] Od [[5 maja]] [[2003]] r. funkcjonuje on jako Technologie Buczek S.A. i produkuje rury w szerokim asortymencie.

==Galeria==
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
</gallery>

==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (4)|Sosnowieckie ABC, tom IV]] | data =[[2005]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 83-89199-15-7 | strony = 53-55}}

[[Kategoria: Zakłady przemysłowe]]
[[Kategoria: Huty w Sosnowcu]]