Tekst źródłowy strony Dąbrowska Fabryka Obrabiarek DEFUM

'''Dąbrowska Fabryka Obrabiarek "DEFUM"''' - mieściła się w [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowie Górniczej]] przy ul. T. Kościuszki 3. Działała od [[1879]] r. do [[2015]] r. Obecnie w budynkach po fabryce znajduje się Projekt "[[Fabryka Pełna Życia]]".

==Historia==
Powstanie zakładu przypada na [[1879]] r., kiedy w byłej rozbudowanej kuźni poczęto wykonywać usługi dla rozwijającego się na terenie [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]] przemysłu górniczego i hutniczego. Przez kolejne lata zakład przechodził zmiany właścicieli, z którymi najtrwalej do [[1939]] r. łączą się nazwiska Fitzner-Gamper-Zieleniewski.

Jako fabryka R. Tarkacza i Stołki powstała ok. [[1882]] r. następnie kupił ją A. Braunstein. W [[1885]] dołączył do niego czeski wspólnik [https://pl.wikipedia.org/wiki/Emil_Škoda Emil Skoda]. W [[1897]] r. fabrykę nabyło [[Towarzystwo Akcyjne Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych „W. Fitzner i K. Gamper”|Towarzystwo Akcyjne „Fitzner-Gamper”]]. [[Konrad Gamper]] szwajcarski inżynier unowocześnił zakład do poziomu pierwszorzędnej wytworni kotłów dla całego państwa rosyjskiego. Po śmierci [[Konrad Gamper|K. Gampera]] zakład podupadł.

W [[1907]] naczelne kierownictwo nad fabryką przejął ''Władysław Jachelski''. W krótkim czasie rozszerzył zakres jej produkcji. Wytwarzano cylindry i odlewy żelazne dla potrzeb pierwszej Fabryki Lokomotyw na ziemiach polskich (siedziba w Chrzanowie). 

 W [[1928]] r. na zasadzie przeprowadzonej fuzji fabryka przeszła do firmy '''Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper Sp. Akcyjna w Krakowie'''. Od tego czasu w dąbrowskich zakładach produkowało się obrabiarki oraz armatury parowe i wodne.

W [[1938]] r. fabryka w [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowie Górniczej]] zatrudniała 450 robotników i 50 urzędników. Po wyzwoleniu Zakład jako przedsiębiorstwo państwowe występował pod nazwą jaką posiadał przed wybuchem wojny, tj. Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper w [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowie Górniczej]]. Przed II wojną światową zakład jeszcze raz zmienił nazwę na '''"Babcock-Zieleniewski"'''.

W okresie okupacji niemieckiej zakład został prawie doszczętnie zdewastowany, a prawie wszystkie cenniejsze urządzenia i części maszyn zostały wywiezione przez okupantów Niemieckich. 
Pomimo zniszczeń, zakład podjął produkcję już w styczniu [[1945]] roku.
W [[1949]] przedsiębiorstwo zostało upaństwowione pod nazwą '''Śląsko-Dąbrowskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych'''. 
Z polecenia Rady Zakładowej, kierownictwo powierzono inżynierowi ''Tadeuszowi Furdynowi''. W marcu [[1945]] roku, zakład przekazał Departamentowi Uzbrojenia 10 nowych obrabiarek. Produkuje się tutaj proste technicznie tokarki uniwersalne, wiertarko-frezarki i gwinciarki. W [[1950]] roku w zakładzie wyprodukowano 35 tokarek-karuzelówek i 80 wiertarko-frezarek. 
Oprócz produkcji obrabiarek, zakład wykonywał również naprawy i remonty czołgów na potrzeby Ludowego Wojska Polskiego. W listopadzie [[1945]] roku w Fabryce pracowało 650 robotników, w tym 100 kobiet.

W roku [[1959]] zakład uzyskał nową nazwę '''Dąbrowska Fabryka Obrabiarek DEFUM im. St. Krzynówka'''. W roku [[1962]] przyłączono do zakładu '''Szopienicką Fabrykę Obrabiarek'''.

W [[1966]] roku zakład pozyskał pokaźne środki finansowe, dzięki którym wybudowano nową halę montażową wraz z zapleczem socjalnym, a w latach [[1969]]-[[1971]] został wybudowany nowoczesny jak na tamte czasy biurowiec wraz z pomieszczeniami dla biura konstrukcyjnego. Przebudowano też główną halę produkcyjną.

W roku [[1970]] Zarządzeniem Ministra Przemysłu Maszynowego, Zakład wszedł w skład Kombinatu Obrabiarek Ciężkich „PONAR-PORUM” z siedzibą w Proębie koło Zawiercia. W tym samym roku zakład uzyskał znak ochronny „Deum”, który odtąd występował nie tylko w nazwie zakładu, ale także na wszystkich wyprodukowanych wyrobach. W [[1974]] roku zlikwidowano położoną na terenie zakładu starą odlewnię.

Z dniem [[1 stycznia]] [[1981]] r. przedsiębiorstwo wystąpiło ze struktury Kombinatu i stało się samodzielnym podmiotem gospodarczym pod nazwą Dąbrowska Fabryka Obrabiarek „Defum”. 

Był przedsiębiorstwem państwowym. „Defum” jest jedynym w kraju, a także znanym w świecie producentem wiertarkofrezarek. W asortymencie produkcji posiada również tokarki karuzelowe.

Podstawowa działalność fabryki zlokalizowana była w [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowie Górniczej]] przy ul. T. Kościuszki 3, gdzie realizowana była obróbka mechaniczna detali oraz montaż finalny obrabiarek, w zakładzie zamiejscowym w Katowicach-Szopicnicach, zlokalizowana była produkcja wyposażeń specjalistycznych oraz prowadzona była działalność usługowa w zakresie remontu lekkich obrabiarek typu tokarki wytaczarki.

===Przejęcie produkcji obrabiarek do Andrychowa===
W [[2011]] roku Andrychowska Fabryka Maszyn S.A. przejęła produkcję obrabiarek Dąbrowskiej Fabryki Maszyn S.A. oraz znak towarowy DEFUM. 

===Likwidacja zakładu===
W [[2015]] r. zakłady zostały zlikwidowane jako ostatnie duże przedsiębiorstwo państwowe w województwie śląskim. Fabryka o ponad 140-letniej tradycji przestała istnieć. 

==Zatrudnienie==
Przed rokiem [[1914]] dąbrowskie zakłady zatrudniały 400 pracowników. W okresie szczytowego wzrostu produkcji w latach [[1978]]-[[1985]] zatrudnienie w „Defum” dochodziło do 1300 pracowników. W [[1994]] r. wyniosło śr. 400 pracowników. 

==Ciekawostki==
* Do [[1973]] zakład posiadał własną orkiestrę dętą oraz przyzakładową szkołę zawodową 
* Do [[1992]] r. partycypował w utrzymaniu [[Klub Sportowy "Dąbrowa"|Klubu Sportowego „Dąbrowa”]]. 
* W roku [[2004]] zakład wykonał szlifierkę do obróbki komór nabojowych w armatach okrętowych na zlecenie Ministerstwa Obrony USA.


==Dyrektorzy zakładu od [[1945]] r.==
*Tadeusz Furdyn, 
* Stanisław Szczygieł,
* Stanisław Kotuła,
* mgr inż. Tadeusz Ciemiewski,
* inż. Stanisław Krupa,
* mgr inż. Bogdan Dziubiński,
* inż. Andrzej Kuczabiński,
* mgr inż. Wiesław Gęborski.

== Bibliografia ==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Encyklopedia Dąbrowy Górniczej A - Z (Tom 1)]] | data =[[1996]] | wydawca = [[Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej]] | miejsce = [[Dąbrowa Górnicza]] | isbn = 83-901687-6-6 | strony = 33}} 
[[Kategoria: Zakłady przemysłowe]]